Een impressie van Qabr al-Nabi Hoed, een stadje / dorp ten oosten van Tarīm en een bedevaartsoord voor de profeet Hoed / Hūd. Het dorp is buiten de twee dagen van de bedevaart (9 en 10 Ša’abān, jaarlijks) onbewoond. Een spookstadje dus.
(Foto: 19 april 1996.)
Het Tarīm-project 1997
1997 – 2017: twintig jaar geleden
Tarīm: Hadramaut, Jemen
Dagboek 1997
(Dag 9441) Ik ben in de Ḥaḍramaut (Zuid-Jemen) in de plaats Tarīm. Ik logeer daar in het Gaṣr al-Goebba-hotel (Koepelpaleis-hotel) en werk in de Aḥgāf-bibliotheek voor handschriften. – Een medewerker van de bibliotheek wil mij onderwijzen in de grootsheid en de wijsheid van de islam. Een enkele vraag van mij brengt hem verward tot zwijgen. – Mijn verslag, op mijn laptop geschreven, bevat meer (achtergrond)informatie dan mijn dagboekverslag. – De munteenheid in Jemen is de Rial (YER). (1 rial = f. 0,015 (anderhalve cent), dus 100 rial = f. 1,50.)
Menu – Foto – Index en het einde – Transcriptie.
Donderdag, 4 december 1997.
Tariem: 16/32.
Uit de bibliotheek loop ik naar huis. Er is bij de taxi’s geen chauffeur te bekennen.
Ik denk dat ik lopend misschien nog interessante mensen kan ontmoeten, maar ik ben daar echter niet geheel van overtuigd. Toch gebeurt het.
Ḥusayn al-A., de jongeman die verleden jaar de telefoon-winkel (bel-winkel) had, zit bij een vriend in de auto. Ik krijg een lift. Net zoals in de telefoonwinkel, in het verleden, zit hij met een deel van zijn mooie sexy benen bloot. Hij is vriendelijk en vooral knap. Wat zou ik graag het bed met hem willen delen en aan zijn toverstaf willen zuigen.
Ik was al om 04.30 uur wakker.
Ik probeerde vanochtend Jan Just Witkam [in Nederland] te bellen. Toen er eindelijk verbinding was, na circa twintig minuten en toen ik al veel mooie vrouwenogen had gezien, pakte een mij onbekende vrouw op. Ik vroeg of Jan Just thuis was. Zij zou gaan kijken, maar keerde niet meer terug. Na een poosje werd de lijn verbroken. Ik had geen zin in nog een tweede keer te wachten.
Onderweg naar de bibliotheek zag ik een meisje helemaal in het zwart, [niqāb] met een brede gouden rand over haar kleding. Zij had bloemen in haar hand.
Toen haar broertje vriendelijk groette en ik dat ook deed, deed zij dat ook.
In de bibliotheek wil Alī B. mij van de kracht van de islam overtuigen en begint over Adam en Eva*(01).
Ik vraag hem hoe die ene overgebleven zoon van Adam en Eva voor nageslacht kon zorgen. Alī verzint de schepping van een meisje, maar daarover staat niets in de koran en, bovendien, dan zou het een zuster zijn geweest en een huwelijk met een zuster is ḥarām [streng verboden]. Hij is overvraagd. Heeft hier nooit eerder aan gedacht en zal dat aan een geleerde gaan vragen. Volgende week zaterdag zal ik antwoord krijgen. Eerst gaat hij vier dagen op pelgrimstocht (Ziyāra) naar Gabr al-Nabī Hūd*(02) [het graf van de profeet Hoed], op 9 en 10 Ša’abān. (10 en 11 december, plus één dag heen en één dag terug.) Het is daar verboden voor vrouwen.
Ik at patat met een stukje kip in het restaurant van het hotel. Soep vooraf, brood en salade, twee bananen na.
Weer: min: 17,1°C. Max: 40,4°C. [Buitentemperatuur.] Max: 66%. Min: 21%. [Luchtvochtigheid.]
Menu – Foto – Begin – Index en het einde – Transcriptie.
Computerverslag
De eerste drie weken van dit verblijf in Jemen hield ik op mijn laptopcomputer ook een verslag bij, waarin soms dingen staan die niet in mijn dagboek voorkomen.
Hier volgt een uittreksel daarvan.
Menu – Foto – Begin – Index en het einde – Transcriptie.
Ramaḍān
Ik sprak met Ḥussein al-K., in de bibliotheek, over de islam. Hij vertelde over Ramaḍān, die nu in de winter niet zo zwaar is, maar in de zomer wel. Hij zei, de zo vaak gehoorde onzin, dat de maand Ramaḍān zo gezond is voor de mensen. Toen ik tegen hem zei dat ik in al-Zirikly, al-ᶜĀlām*(03) vaak gelezen had dat fulān fulān [die en die: zo velen] gestorven waren in Ramaḍān, zei hij dat de mensen in Ramaḍān niet dood gaan.
Hij vertelde ook over de ied al-fiṭr*(04), maar had daar een andere naam voor (soenna, geloof ik). Dan slacht hij vier schapen, per stuk voor meer dan 12.000 rial, (ongeveer 180 gulden, twee maandlonen voor één schaap).
Meer over de vastenmaand Ramaḍān, zie 29 december a.s.
Menu – Foto – Begin – Index en het einde – Transcriptie.
Bedevaart
Alī B. werkte verleden jaar enkele maanden op kosten van Hare Majesteit de Koningin der Nederlanden [geld uit het Tarīm-project] in de Bibliotheek. Hij zou een vaste aanstelling krijgen, maar die is er, nu anderhalf jaar later, nog steeds niet en die zal ook zeker niet plaatsvinden voor 1 januari 1998, mogelijk nog veel later. Op dit moment is hij, 25 jaar oud en vader van twee kinderen, werkloos. (Hij trouwde vijf jaar geleden met een vijftienjarig meisje dat hij niet kende, pas na het huwelijk begon hij van haar te houden, maar dit terzijde).
Hij vertelde dat hij over een week op bedevaart gaat naar het graf van de profeet Hūd. De bedevaart is op 9 en 10 Ša’abān (dit jaar overeenkomend met 10 en 11 december). Het feit dat hij op bedevaart gaat bij een graf geeft aan dat hij soefi is. Hij behoort tot de Tarīqat Alawiyya*(05).
Het graf van Hūd bevindt zich ongeveer honderd kilometer ten oosten van Tarīm. Nico en ik bezochten het verleden jaar, maar het graf en de bijbehorende stad is eigenlijk verboden gebied voor niet-moslims (en voor islamitische vrouwen, hoorde ik nu van Alī, en dat was maar goed ook vond hij, dat zou maar afleiden van de ḏikr (het prijzen van God)). Maar omdat het een spookstad is en er alleen tijdens de dagen van de bedevaart mensen wonen, was er [in 1996] niemand die ons een strobreed in de weg kon leggen.
Menu – Foto – Begin – Index en het einde – Transcriptie.
Adam en zijn vrouw
Alī vertelde met vuur over de islam. Normaal gesproken ben ik geen voorstander van godsdienstige discussies. Maar dit was goed voor mijn Arabisch en voor verdere uitdieping van mijn kennis van die godsdienst en het soefisme.
Het ging op gegeven moment over de schepping. Waar kom je vandaan? Van je moeder, en waar komt die vandaan? Enz. Natuurlijk was het de bedoeling dat we bij Adam en Eva uitkwamen. Dat lukte onder leiding van Alī probleemloos en hij was in zijn nopjes toen ik constateerde dat we eigenlijk broers waren.
Ik vroeg hem hoe het nu eigenlijk met dat nageslacht zat van Adam en Eva zat. Zij hadden slechts twee zonen (waarvan de een de ander ook nog vermoordde). Met wie was die arme jongen eigenlijk getrouwd, om voor zoveel nageslacht te kunnen zorgen? Alī zei dat God ook nog meisjes geschapen had. Ik wees hem erop dat daar niets van in de koran staat en dat hij dat hier ter plekke, in de Bibliotheek, verzon. Bovendien, als die meisjes er waren geweest dan waren dat zusters van Kaïn. Een huwelijk met je zuster heeft Allah ten strengste verboden (harām). Uitzonderingsregels zijn er niet.
Met nauwelijks te verhullen duivels genoegen constateerde ik dat hij het antwoord niet wist. Over deze kwestie had hij nog nooit nagedacht, zei hij. Dit was iets dat hij aan zijn leraar moest gaan vragen. Zaterdag over een week zal hij mij het antwoord geven.
Ongetwijfeld zal hij met een gesmeerd antwoord komen, misschien vaag, misschien filosofisch, maar van zulk een aard dat ik het niet zal begrijpen, omdat mijn kennis van het Arabisch te gering is. Niettemin is het toch meegenomen dat iemand ook eens andere vraag gesteld krijgt dan de voor de hand liggende vragen die men elkaar stelt en waarvan het antwoord van te voren al bekend is.
(Hoe heten ze ook al weer de islam, die twee zonen van Adam en Eva. Ik kan hen niet vinden in de tafsīr*(06) die ik meebracht).
Menu – Foto – Begin – Index en het einde – Transcriptie.
Sheikh AB.
Sheikh AB., de vorige directeur van de Bibliotheek bezocht zijn voormalige werkplek. Ik sprak kort met hem en vertelde hem dat ik het interview met hem in The Yemen Times*(07) gelezen had.
Alī B. vertelde even later dat de sheikh*(08) vroeger een soefi was, maar dat hij dat allemaal opgegeven heeft en nu overgestapt is naar het Wahhabisme, waarvan hij nu de hoogste leider is in Tarīm en omgeving. De Wahhabiyya is sterk gekant tegen het soefisme en de mawlids*(09) bij de graven van heiligen. Toch zit het verschil niet in het geloof of de geloofsopvatting maar in de furūᶜ*(10), zo vertelt Alī.
Verleden jaar al lagen op het bureau van sheikh AB. boekjes van Hamas*(11). Hij had de Bibliotheek veranderd in een hoofdkantoor van zijn politieke bezigheden. Soefis willen zich niet met politiek bezig houden. De wereld (al-dunyā) gaat aan hen voorbij. Zij werken slechts aan onthechting.
Menu – Foto – Begin – Index en het einde – Transcriptie.
Boerinnen.
Alī zit dus werkloos thuis. Expres, omdat ik wel beter weet, vroeg ik hem of zijn vrouw niet kon werken.
Verontwaardigd wees hij die gedachte van de hand. “Vrouwen werken niet buitenshuis.”
“Maar”, zei ik, “ik zie toch overal vrouwen in de velden werken.”
Hij trok zijn neus op en zei: “Dat zijn boerinnen.”
Menu – Foto – Begin – Index en het einde – Transcriptie.
Noten
Wikipedia: de profeet Hūd.
Wikipedia: het volk van ᶜĀd.
Mijn bezoek aan Gabr al-Nabī Hūd in 1996. 19 april 1996.
Sha’abaan (Šaᶜbān :ﺷﻌﺒﻮﻥ). Šaᶜbān is de achtste maand van de islamitische kalender.
Zie Wikipedia: de islamitische kalender.
Deze encyclopedie bevat (dus) de namen van de meest beroemde personen uit de groep mensen zoals in de titel wordt weergegeven. Vaak, maar niet altijd, wordt behalve hun sterfjaar ook de maand weergegeven waarin zij overleden. Ik weet dat omdat ik de encyclopedie, die uit acht delen bestaat van elk circa 350 bladzijden, bijna geheel heb overgetypt in een database.
Wikipedia: Suikerfeest.
Wikipedia: Alawiyya soefi-orde (Engels).
Wikipedia: lijst van ṭarīgāt.
Wikipedia: Soefisme (Engels). (Met een uitgebreide beschrijving van soefisme en verschillende soefi-ordes.)
De almachtige en alwetende god van de islam heeft een boek naar de gelovigen nedergezonden dat geen van hen begrijpt en ook de ongelovigen niet. Daarom zijn er in de loop der eeuwen tientallen meters lange rijen aan tafāsīr vol geschreven die alle proberen te verklaren wat god nu eigenlijk bedoeld heeft. Voorwaar, het is nog steeds onduidelijk, anders waren zoveel boeken niet nodig geweest, dan had één volstaan en had de rest weggegooid kunnen worden.
Wikipedia: Tafsīr.
Wikipedia: Sjeik.
Dit fundamentele verschil kan leiden tot hoogoplopende ruzies. Abd al-Raḥmān, de directeur van de Aḥgāf-bibliotheek in Tarām vertelde me verleden jaar (1996) dat enkele weken voor onze komst er in de Grote Moskee een schotenwisseling had plaatsgevonden tussen een soefi en een lid van de Wahhabiyya over een mawlid. In Jemen zijn veel wapens in omloop: het land staat in de toptien van de landen met het hoogste wapenbezit op de tweede plaats na de Verenigde Staten van Amerika. Overigens staat Zwitserland op de derde plaats en Finland op de vierde plaats!
Interne link: Ziyāra.
Wikipedia: Wahabisme.
Wikipedia (uitgebreide versie): Wahhabism (Engels).
Mens en samenleving: Wapenbezit in de wereld.
Uit het feit dat ik in 1997 het woord Foeroeᶜ gewoon neerpende zonder verdere vragen te stellen, duidt erop dat ik toentertijd niet wist wat dit begrip inhield, anders had ik wel naar de details gevraagd. Ook nu, in 2017, heb ik enige moeite om een goed antwoord te formuleren wat foeroeᶜ eigenlijk is.
Bij de bestudering van de figh voor de noot met diezelfde naam, gisteren, 3 december 1997, kwam ik wel wat meer te weten, maar het blijft een moeilijk onderwerp, voor een niet-ingevoerde in de finesses van de islamitische wetteksten, zoals ik.
Lees eerst de noot over de figh van gisteren.
Onthoud daarna het volgende.
Verschillende van de foegahā’ die zich bij een coryfee met gezaghebbende mening hadden aangesloten hebben daarna toch nog nieuwe figh-regels vastgesteld voor onbeslist gebleven gevallen. Hun arbeid wordt door latere schrijvers wel omschreven als: “het afleiden van vertakkingen (foeroeᶜ) uit de wortelen (oeṣoel) van de meester.” [dixit TH. W. Jyunboll.]
Belangrijk om te weten is dat de religieuze stroming, de Wahhabiyya, die zichzelf Salafiyya (Salafisten) noemen, op zoek zijn naar, en willen leven volgens, de strikte regels van de oorspronkelijke islam en daar hoort persoonsverheerlijking niet bij. Dat is nu juist wat de soefi’s doen, namelijk zij bezoeken de graven van vroegere heiligen (pelgrimstochten), voor contemplatie en onthechting. Ook maken zij [het gaat bij de soefi’s in Tarīm uitsluitend om mannen] trommelmuziek en voeren op straat een dans uit (die Šabwāni heet ﺷﺒﻮﺍﻧﻲ) met stokken, die zwaarden representeren en zingen daarbij oude religieuze liederen.
Het maken van muziek en zingen is in de Salafistische vorm van de islam verboden. Trommelmuziek is slechts toegestaan wanneer men ten strijde trekt in de heilige oorlog: ǧihād. (Jihaad.)
Ik meen hieruit te mogen afleiden dat dit onderdeel dan het punt van (soms geweldadige) discussies is tussen soefi’s en de Wahhabiyya, namelijk het grafbezoek, zingen en dansen, temeer daar Bibliotheekmedewerker Ḥusayn al-K. me verleden jaar vertelde dat een man niet met zijn vrouw thuis mag zingen. Hij of zij mag ook niet in zijn of haar eentje zingen, overigens. Dat wordt verboden door de extremisten. 7 mei 1996.
Wikipedia: (Enkele artikelen zijn in het Engels, omdat die veel uitgebreider, meer gedetailleerd, zijn dan de Nederlandse versie, als die er al is.)
YouTube: Šabwāni in Tarīm: dans.
Wikipedia: Ǧihād / jihad.
Wikipedia: Oeṣoel al-figh (Engels).
Wikipedia: Salafisme.
Wikipedia: Soefisme.
Wikipedia: Wahhabiyya (Engels).
Interne link: Ziyāra (grafbezoek, pelgrimage).
New York Times: Who Are Sufi Muslims and Why Do Some Extremists Hate Them? (Publicatie: 24 november 2017.)
Een deel van bovenstaande tekst is gebaseerd op:
Handleiding tot de kennis van De Mohammedaansche wet volgens de leer der Sjāfiᶜitische school, door Dr. Th. W. Juynboll. 4e druk. Leiden, E.J. Brill (1930).
WorldCat: Handleiding tot de kennis … etc.
(Ik heb de spelling gemoderniseerd.)
Menu – Foto – Begin – Einde – Transcriptie.
Index
Menu – Foto – Begin – Hoofdindex.
Transcriptie van de klinkers in Arabische woorden.
A / a klinkt als ‘a’ in ‘pan’, I / i klinkt als ‘i’ in ‘pin’, U / u klinkt als ‘oe’ in ‘poen’.
Ā / ā klinkt als ‘a’ in ‘ma’, Ī / ī klinkt als ‘i’ in ‘mi’, Ū / ū klinkt als ‘oe’ in ‘moe’.
Klik hier voor het overzicht van de transcriptie in Arabische woorden.
Menu – Foto – Begin – Hoofdindex.
Jemen 1997
Jemen 1997 (beknopt overzicht).
Jemen 1997: de dagen in chronologische volgorde.
Jemen 1997: alle foto’s.
Jemen 1996
Jemen 1996 (beknopt overzicht).
Jemen 1996: de dagen in chronologische volgorde.
Jemen 1996: alle foto’s.
Les très riches heures du Luc & Berry 