Dit is een foto van de stad Šibām, het ‘Manhattan van de Woestijn‘ (Zo genoemd, vanwege de vele hoge huizen, allemaal van leem gebouwd: Mud brick) die ik op 7 juni 1996 maakte. De lucht ziet er onheilspellend uit. Die dag woedde er een zandstorm, maar verder gebeurde er niets bijzonders. Een dikke week later echter, was er in dit gebied een hevig onweer met heel veel regen, met als gevolg een overstroming in de dalen, waarbij verschillende mensen verdronken. Ik was toen al weer in Nederland. Hoe zo’n ramp eruitziet bij ziet u op deze ietwat schokkerige, maar vooral schokkende, video op YouTube waarbij een overstroming gefilmd is in de Wādī Doeᶜan in 2016.
Het Tarīm-project 1997
1997 – 2017: twintig jaar geleden
Tarīm: Hadramaut, Jemen
Dagboek 1997
(Dag 9473) Ik zit in het vliegtuig op weg van Ṣanaᶜā’, de hoofdstad van Jemen naar Nederland. Mijn woonplaats is Leiden. Ik verbleef achtenveertig dagen in Jemen, voornamelijk in de plaats Tarīm in de Ḥaḍramaut (Zuid-Jemen). Daar werkte ik in de Maktabat al-Aḥgāf li-l-maḵṭūṭāt: al-Aḥgāf-bibliotheek voor handschriften (manuscripten).
Maandag, 5 januari 1998.
Leiden: 48/0.
[Ik zit in het vliegtuig, onderweg naar Nederland.] Ik kan nauwelijks slapen. Vrijwel de hele weg hebben we last van turbulentie. Op circa 1.800 kilometer neem ik foto’s van een fel verlichte grote stad. (Ankara?)*(1)
Ook steden in Egypte en voor en rond die grote stad waren fel verlicht. (In verband met Ramadan? *(2))
Wenen was maar schaars verlicht.
Circa twintig minuten vertraging in Djeddah bij het landen, wegens hevige regen.
Thuis [Leiden] met de taxi, circa 8.00 uur.
Bed: 10.00 tot 12.45 uur.
Internet: nieuws.
Pa en Ma hier van 15.00 tot 17.00 uur. Zij waren in Amsterdam om voor [broer] J. via Thomas Cook geld over te maken naar Cairo. Hij belde donderdag jl. Hij zit in … Ṣanaᶜā’! Gaat de 7e naar Cairo.
Ik bel met met enkele vriendinnen en vrienden.
Bed circa 02.00 uur.
Weer: de hele dag regen.
Ramaḍān. Het is vandaag 7 Ramaḍān. Dat betekent dat het vastentijd is. Het begin en het einde van de vastendag wordt in Ṣanaᶜā’ aangekondigd met een kanonschot.
Interne link: Ramaḍān, waar ik een en ander vertel en uitleg over deze speciale maand van de islamitische kalender.
Transcriptie van de klinkers in Arabische woorden.
A / a klinkt als ‘a’ in ‘pan’, I / i klinkt als ‘i’ in ‘pin’, U / u klinkt als ‘oe’ in ‘poen’.
Ā / ā klinkt als ‘a’ in ‘ma’, Ī / ī klinkt als ‘i’ in ‘mi’, Ū / ū klinkt als ‘oe’ in ‘moe’.
Klik hier voor het overzicht van de transcriptie in Arabische woorden.
De auteur dezes kan niet garanderen dat alle links naar externe websites (dus die van derde partijen) altijd zullen blijven bestaan. Foto’s in Google Maps, bijvoorbeeld, kunnen verdwijnen wanneer de eigenaar ze weghaalt. Ook aan andere links kan een einde komen, of kunnen in ongebruik raken. Wanneer u een niet werkende link constateert kunt u dat melden in het reactieveld. Bij voorbaat dank.
Een aantal woningen in Wādī Doeᶜan, in de Ḥaḍramaut. Links op de foto is te zien dat de moderne tijd heeft ‘toegeslagen’, want de muur is van betonblokken gemetseld. De woningen zijn echter (nog) van leem. (Mud brick.) Het woongedeelte bevindt zich gewoonlijk op de tweede en hogere verdiepingen. Op de begane grond huist de veestapel, meestal geiten, gedurende de nacht, terwijl de eerste verdieping als opslagruimte dienst kan doen. Het grote huis, in het midden, op de achtergrond, lijkt verwaarloosd en is, voor voorzover ik kan nagaan, onbewoond.
Het Tarīm-project 1997
1998 – 2018: twintig jaar geleden
Tarīm: Hadramaut, Jemen
Dagboek 1998
(Dag 9472) Ik ben in Ṣanaᶜā’, de hoofdstad van Jemen, na een verblijf van enkele weken in in de Ḥaḍramaut (Zuid-Jemen) in de plaats Tarīm. – Ik logeer in het Gasmi-hotel. – Ik maak vandaag geluidsopnames vanuit mijn hotelkamer. Vandaag begin ik aan mijn thuisreis en verlaat Jemen voorgoed. – De munteenheid in Jemen is de Rial (YER). (1 rial = f. 0,015 (anderhalve cent), dus 100 rial = f. 1,50.)
Zondag, 4 januari 1998.
Sana’a: 47/1. Ṣanaᶜā’ – luchtruim.
Ik kan niet goed slapen en besluit geluidsopnames*(1) te maken. Tussen 02.25 uur en 05.30 uur neem ik honderd minuten op met de microfoon die Caterina Borelli*(2) mij eergisteren leende. Pas daarna kan ik slapen, maar moet al weer vroeg opstaan omdat mijn kamer om 10.00 uur leeg moet zijn.
8.00 uur ontbijt.
Rondhangen.
Lezen in het boek van Tim Mackintosh-Smith: Yemen, travels in dictionary land*(3)
Vertellen met Andrew K. uit Engeland, zeeman op de Rode Zee.
Ik betaal het hotel 10.100 rial voor de overnachtingen en 1.000 rial als fooi voor het personeel.
Drie maal loop ik de stad in om een krant te kopen: al-Ayyām*(4) [De Dagen]. Uiteindelijk koop ik die. (Hij is er pas na 16.00 uur.) Ons interview staat er niet in, wel een interview met R.*(5)
’s Avonds komt Caterina Borelli nog op bezoek om haar microfoon op te halen. We vertellen nog een beetje.
Taxi met Aḥmad. (Dezelfde als op 24 november en 31 december.) [Naar de luchthaven.]
Een Nederlands gezin rijdt mee. Zij betalen 700 rial en ik 300 YER. (Rial.)
Ik zet 30 kg. op de weegschaal. (Niemand zegt wat.)
(Tawfīq had meer dan 60 kg. bagage op 31 december jl., die werd niet eens gewogen*(6).)
Op de luchthaven ontmoet ik nog de Ambassadeur en we tutoyeren.
Vertrek 22.45 uur, Jemenitische tijd.
Geluidsopnames. Van de geluidsopnames die ik maakte, kan ik niets laten horen, want ik beschik niet over apparatuur om cassettebandjes te digitaliseren.
Caterina Borelli. Caterina Borelli is cineaste en was in de Ḥaḍramaut om een film te maken over de leembouw (Mud brick) in die streek. Het resultaat van haar werk is op Vimeo te zien en heet The Architecture of Mud.
al-Ayyām. al-Ayyām is een Jemenitische krant. Wij werden geïnterviewd door een journalist van die krant op dinsdag jl. 30 december, rond middernacht.
R. uit Kaapstad. Ik maakte kennis met R. uit Kaapstad op 3 december jl., maar hij bezocht ons ook in het Gaṣr al-Goebba-hotel in Tarīm op 15 december jl.
Transcriptie van de klinkers in Arabische woorden.
A / a klinkt als ‘a’ in ‘pan’, I / i klinkt als ‘i’ in ‘pin’, U / u klinkt als ‘oe’ in ‘poen’.
Ā / ā klinkt als ‘a’ in ‘ma’, Ī / ī klinkt als ‘i’ in ‘mi’, Ū / ū klinkt als ‘oe’ in ‘moe’.
Klik hier voor het overzicht van de transcriptie in Arabische woorden.
De auteur dezes kan niet garanderen dat alle links naar externe websites (dus die van derde partijen) altijd zullen blijven bestaan. Foto’s in Google Maps, bijvoorbeeld, kunnen verdwijnen wanneer de eigenaar ze weghaalt. Ook aan andere links kan een einde komen, of kunnen in ongebruik raken. Wanneer u een niet werkende link constateert kunt u dat melden in het reactieveld. Bij voorbaat dank.
Nabij de stad Šibām in de Ḥaḍramaut. Dit is ‘nieuw Šibām’, een moderne uitbreidingswijk, maar de huizen zijn nog steeds van leem (mud brick). De lucht is geel van de zandstorm die op deze dag gewoed heeft. Dit is een foto van 7 juni 1996 toen ik na een bezoek aan de Wādī Doeᶜan ook nog even in Šibām kwam.
Het Tarīm-project 1997
1998 – 2018: twintig jaar geleden
Tarīm: Hadramaut, Jemen
Dagboek 1998
(Dag 9471) Ik ben in Ṣanaᶜā’, de hoofdstad van Jemen, na een verblijf van enkele weken in in de Ḥaḍramaut (Zuid-Jemen) in de plaats Tarīm. – Ik logeer in het Gasmi-hotel. – Ik maak vandaag geluidsopnames op straat en op de markt (in de soek). – De munteenheid in Jemen is de Rial (YER). (1 rial = f. 0,015 (anderhalve cent), dus 100 rial = f. 1,50.)
Zaterdag, 3 januari 1998.
Sana’a: 46/2.
Ik slaap zonder onderbreking tot circa 07.00 uur.
Ontbijt van circa 8.15 tot 9.15 uur met de Borelli’s*(1). Daarna werk ik nog aan een brief voor het thuisfront met de laatste berichten en berichtjes.
Rond 12.00 uur ben ik op de Ambassade. Mijn paspoort is nog steeds niet terug. [Uitreisvisum.] Ik moet om circa 14.30 uur terugkomen.
Volgens Ruud Verkerk*(2) zijn er bij het hoofdkantoor van al-Yemenia [de nationale luchtvaartmaatschappij] mooie posters van Jemen te krijgen.
Na enig zoeken moet ik op de vijfde verdieping bij Husayn al-S. zijn, die me weer doorverwijst naar Izz al-Dien A. die eerst twee klanten afhandelt. (Meer dan twintig minuten.) Me vervolgens meeneemt naar the basement en me daar in een enorm rommelhok drie dezelfde posters geeft (want de rest is allemaal beschadigd) en drie informatieboekjes over Jemen.
Verder geeft hij me het telefoonnummer van zijn broer, die in de toeristen-business zit. Of ik niet wat wil verdienen door Nederlandse toeristen te verleiden naar Jemen te komen?
Ik beloof hem medewerking en vergeet hem zodra ik weer buiten sta.
Lunch in het hotel: humus, groente, patat, Pepsi.
Ambassade. Kosten van het Exit-visum 500 rial.
Hotel.
Verder werken aan de brief.
Weer maak ik geluidsopnames in de soek (soek = markt) en, zo blijkt achteraf, de beweging van mijn lopen stoort de opname, maar toch is deze weer fascinerend*(3).
Circa 100 minuten geluid uit de soek van Ṣanaᶜā’.
In het hotel kidam (brood)*(4) met smeerkaas en banaan eten.
Nu 22.30 uur.
Ik kocht drie ‘miniatuur huisjes’ van Ṣanaᶜā’ als souvenir. BW. vroeg om een souvenir, voordat ik vertrok.
Een aangename drukke zomerse zaterdag. Een aangenaam koele, heerlijke zaterdagavond.
In Nederland vriest het. Ik kan me dat niet voorstellen.
Ik heb het gevoel maanden weg te zijn geweest.
Nu 22.30 uur. Ik ga het koffer inpakken.
Ik luister naar soek-opnames van Ṣanaᶜā’ by (Ramaḍān) night. Het is 5 Ramaḍān*(5).
In de soek zag ik een jongen die door een andere jongen met een stok geslagen werd. Ter verdediging trok hij zijn jambia*(6) en stak er mee. De andere jongen vluchtte. Een derde zat er lachend bij te kijken.
De soek wordt ook bevolkt door tientallen mooie ongesluierde Somalische*(7) vrouwen die in de meest fantastische kleurige gewaden gekleed zijn. Zij bedelen.
Ik zag een lange, geheel zwart gesluierde vrouw. Ze liep iets gebukt. De meeste vrouwen zijn klein van stuk.
Een vrouw had haar ogen blauw opgemaakt. De rest zat achter een gezichtssluier.
Caterina Borelli. Caterina Borelli is cineaste en was in de Ḥaḍramaut om een film te maken over de leembouw (Mud brick) in die streek. Het resultaat van haar werk is op Vimeo te zien en heet The Architecture of Mud. Maya Borelli. Een mooie en vrolijke vrouw. Sergio Borelli. Deze oud-journalist heeft een persoonlijke pagina op Wikipedia: Sergio Borelli.
Geluidsopnames. Van de geluidsopnames die ik maakte, kan ik niets laten horen, want ik beschik niet over apparatuur om cassettebandjes te digitaliseren.
Ramaḍān. Het is vandaag 5 Ramaḍān. Dat betekent dat het vastentijd is. Het begin en het einde van de vastendag wordt in Ṣanaᶜā’ aangekondigd met een kanonschot.
Interne link: Ramaḍān, waar ik een en ander vertel en uitleg over deze speciale maand van de islamitische kalender.
De ǧambia is een kromme dolk die er vervaarlijk uitziet omdat de schede nogal groot is. Alle mannen, vanaf veertien jaar, (alleen in Noord-Jemen) dragen deze dolk op hun buik.
Wikipedia: Jambia voor meer informatie. (Engels.)
Somalische vrouwen. Deze (meestal zeer mooie) Somalische vrouwen zijn vluchtelingen uit het door oorlog geteisterde Somalië. Zij zijn ook moslim, maar dragen hun kleding zoals ze dat in Somalië gewend zijn. Zeer kleurrijk en zonder gezichtssluier, terwijl de meerderheid van Jemenitische vrouwen geheel in het zwart gekleed gaat met slechts een smalle spleet in de gezichtssluier om de ogen vrij te laten: de Nigāb.
Wikipedia: Nigāb (Engels).
Transcriptie van de klinkers in Arabische woorden.
A / a klinkt als ‘a’ in ‘pan’, I / i klinkt als ‘i’ in ‘pin’, U / u klinkt als ‘oe’ in ‘poen’.
Ā / ā klinkt als ‘a’ in ‘ma’, Ī / ī klinkt als ‘i’ in ‘mi’, Ū / ū klinkt als ‘oe’ in ‘moe’.
Klik hier voor het overzicht van de transcriptie in Arabische woorden.
De auteur dezes kan niet garanderen dat alle links naar externe websites (dus die van derde partijen) altijd zullen blijven bestaan. Foto’s in Google Maps, bijvoorbeeld, kunnen verdwijnen wanneer de eigenaar ze weghaalt. Ook aan andere links kan een einde komen, of kunnen in ongebruik raken. Wanneer u een niet werkende link constateert kunt u dat melden in het reactieveld. Bij voorbaat dank.
Een impressie van Wādī ᶜAdm, die ik op 12 december jl. met een aantal anderen bezocht. Ik nam deze dia vanaf het mausoleum van Sjeik ᶜOemar, in zuidelijke richting. Op deze plek is de wādī (wādī betekent ‘rivier’ / ‘rivierbedding’) zeer vruchtbaar. Er is dan ook veel water, zoals duidelijk uit de foto blijkt. De bomen, die de waterstroom ‘volgen‘, zijn dadelpalmen. Van de opbrengst van de verkoop van dadels leeft een deel van de plaatselijke bevolking. Die plaatselijke bevolking woont in het dorp dat niet meer op de foto zichtbaar is, maar links voorbij de rand van de foto ligt.
Het Tarīm-project 1997
1998 – 2018: twintig jaar geleden
Tarīm: Hadramaut, Jemen
Dagboek 1998
(Dag 9470) Ik ben in Ṣanaᶜā’, de hoofdstad van Jemen, na een verblijf van enkele weken in in de Ḥaḍramaut (Zuid-Jemen) in de plaats Tarīm. – Ik logeer in het Gasmi-hotel. – Mijn collega Tawfīq vloog eergisteren weer naar huis. Ik blijf nog enkele dagen in Jemen en maak geluidsopnames op straat en op de markt (in de soek). – De munteenheid in Jemen is de Rial (YER). (1 rial = f. 0,015 (anderhalve cent), dus 100 rial = f. 1,50.)
Vrijdag, 2 januari 1998.
Sana’a: 45/3.
Op tijd wakker, maar te uitgeput om geluidsopnames te maken van het godsdienstig ontwaken*(1) van Ṣanaᶜā’.
Op 8.00 uur. Op het terras zit de familie Borelli! Caterina, Maya en Sergio*(2). Zij kwamen gisterenavond in Ṣanaᶜā’ aan, om circa 18.00 uur. Ik zag hen niet.
(Caterina klopte om circa 18.00 aan mijn deur, maar toen maakte ik net geluidsopnames. Ik heb de klop wel gehoord en reageerde ook, maar ik hoorde toen niets meer en deed daarom niet meer open.)
’s Ochtends in Tim’s boek lezen. [Yemen: travels in dictionary land van Tim Mackintosh-Smith*(3).]
Verdere nog mijn dagboek bijwerken.
Foto’s / dia’s van de omgeving van het hotel.
Lunch in het hotel.
Met een richtmicrofoon van Caterina maak ik betere opnames van de moskeeën, maar het achtergrondgeluid (het kanonschot*(4)) is niet meer hoorbaar.
Ik wil meer en andersoortig geluid hebben en ga dus met de verborgen (in mijn vest) cassetterecorder op stap in de soek (= markt). Vijftig minuten live in de soek, van 19.32 tot 20.22, vanaf het hotel tot en met soek Zoemār en terug. Extra lang op het binnenplein van Bāb al-Yemen (de Poort van Jemen) rondhangen.
Hotel: de band afluisteren. Het is fascinerend geluid*(5).
[Modern geluid, op mijn Walkman:] Vegas (The Crystal Method) en Underworld Dancemuziek luisteren.
Weer: Half bewolkt.
Godsdienstig ontwaken van Ṣanaᶜā’.
YouTube: de gebedsoproep (al-aḏān) in Ṣanaᶜā’ voor het ochtendgebed: ṣalāt al-faǧr, vanaf alle actieve moskeeën die de oude stad rijk is.
Caterina Borelli. Caterina Borelli is cineaste en was in de Ḥaḍramaut om een film te maken over de leembouw (Mud brick) in die streek. Het resultaat van haar werk is op Vimeo te zien en heet The Architecture of Mud. Maya Borelli. Een mooie en vrolijke vrouw. Sergio Borelli. Deze oud-journalist heeft een persoonlijke pagina op Wikipedia: Sergio Borelli.
Kanonschot. Het is vandaag 4 Ramaḍān. Dat betekent dat het vastentijd is. Het begin en het einde van de vastendag wordt in Ṣanaᶜā’ aangekondigd met een kanonschot.
Interne link: Ramaḍān.
Geluidsopnames. Van de geluidsopnames die ik maakte, kan ik niets laten horen, want ik beschik niet over apparatuur om cassettebandjes te digitaliseren.
Transcriptie van de klinkers in Arabische woorden.
A / a klinkt als ‘a’ in ‘pan’, I / i klinkt als ‘i’ in ‘pin’, U / u klinkt als ‘oe’ in ‘poen’.
Ā / ā klinkt als ‘a’ in ‘ma’, Ī / ī klinkt als ‘i’ in ‘mi’, Ū / ū klinkt als ‘oe’ in ‘moe’.
Klik hier voor het overzicht van de transcriptie in Arabische woorden.
De auteur dezes kan niet garanderen dat alle links naar externe websites (dus die van derde partijen) altijd zullen blijven bestaan. Foto’s in Google Maps, bijvoorbeeld, kunnen verdwijnen wanneer de eigenaar ze weghaalt. Ook aan andere links kan een einde komen, of kunnen in ongebruik raken. Wanneer u een niet werkende link constateert kunt u dat melden in het reactieveld. Bij voorbaat dank.
Een paleis in Tarīm. Het is eigenlijk onvoorstelbaar dat zulke grote huizen helemaal van modder (in de zon gedroogde leem: Mud brick) zijn gebouwd. Na de communistische machtsovername in Zuid-Jemen in de jaren zestig, werden in Tarīm de eigenaren van deze paleizen verdreven en de nieuwe bewoners waren mensen die die voorheen slechter woonden. Aan onderhoud werd niets meer gedaan, zodat men wel in een groter huis woonde, maar op den duur niet perse beter.
Het Tarīm-project 1997
1998 – 2018: twintig jaar geleden
Tarīm: Hadramaut, Jemen
Dagboek 1998
(Dag 9469) Ik ben in Ṣanaᶜā’, de hoofdstad van Jemen, na een verblijf van enkele weken in in de Ḥaḍramaut (Zuid-Jemen) in de plaats Tarīm. – Ik logeer in het Gasmi-hotel. – Mijn collega Tawfīq vloog gisteren weer naar huis. Ik blijf nog enkele dagen in Jemen. – De munteenheid in Jemen is de Rial (YER). (1 rial = f. 0,015 (anderhalve cent), dus 100 rial = f. 1,50.)
Donderdag, 1 januari 1998.
Sana’a: 44/4. – 3 Ramaḍān.
Nachtelijke geluidsopnames van 23.55 tot 00.45 en 03.35 tot 05.50 uur*(1).
8.00 uur ontbijt.
Dagboek bijwerken.
Lezen in het boek van Tim Mackintosh-Smith: Yemen, travels in dictionary land*(2).
Slapen van 10.00 tot circa 11.30 uur.
Lezen.
Namiddag een uur door de stad wandelen. Ik wissel 100 US$ voor 12.950 rial.
Geld uitzoeken. Veel biljetten blijken te verschillen. Ik leg 1.915 rial opzij.
In de nieuwe stad van Ṣanaᶜā’ koop ik een krant: al-Thawra [De revolutie] en lees die in de lounge van het Taj Sheba hotel.
Onderweg naar het hotel koop ik bananen en smeerkaas. Met het brood dat ik nog heb, eet ik dat op mijn kamer op.
Lezen in het boek van Tim.
Einde van de Ramaḍān-dag (17.47 uur): het kanonschot. Ik neem het geluid daarvan op.
Slapen om circa 20.00 uur.
Geluidsopnames. Van de geluidsopnames die ik maakte, kan ik niets laten horen, want ik beschik niet over apparatuur om cassettebandjes te digitaliseren.
Transcriptie van de klinkers in Arabische woorden.
A / a klinkt als ‘a’ in ‘pan’, I / i klinkt als ‘i’ in ‘pin’, U / u klinkt als ‘oe’ in ‘poen’.
Ā / ā klinkt als ‘a’ in ‘ma’, Ī / ī klinkt als ‘i’ in ‘mi’, Ū / ū klinkt als ‘oe’ in ‘moe’.
Klik hier voor het overzicht van de transcriptie in Arabische woorden.
De auteur dezes kan niet garanderen dat alle links naar externe websites (dus die van derde partijen) altijd zullen blijven bestaan. Foto’s in Google Maps, bijvoorbeeld, kunnen verdwijnen wanneer de eigenaar ze weghaalt. Ook aan andere links kan een einde komen, of kunnen in ongebruik raken. Wanneer u een niet werkende link constateert kunt u dat melden in het reactieveld. Bij voorbaat dank.
